ეროვნული ბანკის გადაწყვეტილებას, რომ იპოთეკური სესხების კუთხით რეგულაციები გადაიხედოს, უძრავი ქონების ბაზრის სპეციალისტები სექტორში უხეში ჩარევის მცდელობად მიიჩნევენ. ისინი მოითხოვენ შესაბამის არგუმენტაციას, თუ რა განაპირობებს მოსალოდნელი ცვლილების აუცილებლობას. ის, რომ შიდა განვადებებზე შეზღუდვების დაწესება არაკეთილსინდისიერი ბიზნესის პრევენციას მოახდენს, სექტორი წარმომადგენლებისთვის არადამაჯერებელია.
საგანგებო განცხადება ამ რამდენიმე დღის წინ ეროვნული ბანკის პრეზიდენტმა ნათია თურნავამ გააკეთა და აღნიშნა, რომ დეველოპერებს უფრო მეტი წვდომა უნდა ჰქონდეთ დაფინანსებაზე.
„ჩვენ ვმუშაობთ როგორც საბანკო სექტორთან, ასევე დეველოპერებთან, რომ არსებული რეგულაციები, რომელიც მრავალი წლის წინ არის მიღებული განახლდეს, უფრო დაკონკრეტდეს. აქცენტი იყოს იმაზე, რომ იმ დეველოპერებს, ვისაც თითქმის დასრულებული აქვთ პროექტები, უფრო მეტი წვდომა ჰქონდეთ დაფინანსებაზე“,- განაცხადა თურნავამ.
თავის დროზე, როცა ეროვნულმა ბანკმა იპოთეკურ სესხებზე კომერციულ ბანკებს შეზღუდვა დაუწესა, სამშენებლო კომპანიები მოსალოდნელი კრიზისისგან სწორედ შიდა განვადებების სისტემამ დაიცვა. ამიტომ ახლა აღნიშნული სერვისის საბანკო პროდუქტებით ჩანაცვლებას, სპეციალისტები არ ეთანხმებიან.
კომპანია ,,რედკოს" დამფუძნებელი, უძრავი ქონების ბაზრის ანალიტიკოსი მალხაზ კუნელაური მომხრეა, რომ ბაზარზე ორივე სერვისი არსებობდეს - როგორც შიდა განვადება, ასევე იპოთეკური სესხი.
,,არ შეიძლება ერთგვაროვანი მიდგომა. ბაზარზე ორივე სერვისი არსებობდა და დღესაც არის, მაგრამ მათ განსხვავებული მიზნობრიობა აქვთ. მაგალითად, შიდა განვადება ვერ გადაფარავს იპოთეკური სესხებით ბინის შეძენის ვალდებულებას, ვინაიდან შიდა განვადება მაქსიმუმ სამწლიანია, იპოთეკური სესხი შეიძლება იყოს ათი და ზოგჯერ მეტწლიანი, გაუგებარია, რატომ შეიძლება აკრძალვის საჭიროება დამდგარიყო. ჩვენთვის მთავარია უძრავი ქონების კომპანიებმა რაც შეიძლება მეტი ფართი გაყიდოს. ბანკი კი ცდილობს მომხმარებელს რაც შეიძლება მეტი კრედიტი შესთავაზოს. მომხმარებლის ინტერესია კი ისაა, რომ ალტერნატიული შესაძლებლობები ჰქონდეს - რას აირჩევს უძრავი ქონების შეძენის შემთხვევაში", - განუცხადა "ბიზნეს-რეზონანსს" კუნელაურმა.
მისი აზრით, უძრავი ქონების ბაზრისთვის ხელოვნური ბარიერის დაწესება ბიზნესს სერიოზულ პრობლემას შეუქმნის.
,,თავის დროზე ეროვნულმა ბანკმა იპოთეკური სესხების დაკრედიტება ძალიან გაართულა. ბანკი მანამდე არსებულ საბანკო ისტორიებს საფუძვლიანად სწავლობდა, ამიტომ უძრავი ქონების რეალიზაციაში რა სესხებიც გაიცა, უმეტესობა პრობლემური არ იყო, ანუ ბანკს კლიენტები სწორად ჰყავდა შესწავლილი და ლიკვიდობის პრობლემა არ დამდგარა. მერე ამ ტიპის სესხების გაცემა შეზღუდეს, კლიენტებისთვის შემოსავლების დასაბუთების ვალდებულება დაუწესეს ბანკებს, განსაზღვრეს პროცენტული მოცულობა და სხვა. ისეთი რამ შემოიღეს, რამაც სფეროს დამუხრუჭება გამოიწვია. მეტ-ნაკლებად ბაზარი მოერგო ახალ რეგულაციასაც.
ახლა კი საუბარი მიდის, რომ შიდა განვადება აღარ იყოს, რაც გაუგებარია. როცა მარეგულირებელი ასეთ გადაწყვეტილებას იღებს, ზუსტი სტატისტიუკური მაჩვენებელი წარმოადგინოს, რით არის განპირობებული შეზღუდვის დაწესება. თუკი ამ კუთხით პრობლემა არ გვაქვს და არც ერთი მხარე უკმაყოფილო არ არის, ვერ ვხვდები, ხელოვნური რეგულაციისთვის რა მიზეზი არსებობს. სანამ არგუმენტს ვერ მოვისმენ, რა არის არსებული სქემის უარყოფითი მხარე, აკრძალვის მომხრე ვერ ვიქნები", - დასძინა კუნელაურმა.
ანალოგიური მოსაზრებისაა ინჟინერ-მშენებელი გიორგი შვანგირაძე, რომელიც ფიქრობს, რომ იპოთეკურ სესხებზე შეზღუდვის მოხსნა შეიძლება მცირე ან საშუალო კომპანიებისთვის იყოს მისაღები, განსხვავებით მსხვილი კომპანიებისგან, რომლებმაც შიდა განვადების სისტემა წარმატებით დანერგეს.
,,გვახსოვს, რომ დაკრედიტების მექანიზნი აქამდე კარგად იყო აწყობილი, მერე შეიზღუდა, სამშენებლო კომპანიებმა გამოსავლის ძებნა დაიწყეს და შიდა განვადებების სისტემა დანერგეს. ახლა საბანკო სექტორი აცხადებს, რომ საკრედიტო ხაზი ისევ გაუხსნან, რაც ბანკებისთვისაც ცალსახად მომგებიანია. აქ უკვე სხვა პირობაა, საკმაო პერიოდი გავიდა, კომპანიებს შიდა განვადების გააქტიურებით უკვე იმხელა ბრუნვა აქვთ, რომ მათთვის ბანკების შეთავაზებები უკვე აღარ არის მიმზიდველი და არ სჭირდებათ ბანკებზე ზედმეტი დამოკიდებულება. როცა შიდა განვადების სტრუტურა აგებულია, საბანკო სესხებით სარგებლობას დიდი აზრი არ აქვს.
რეალურად დიდმა სამშენებლო კომპანიებმა საბანკო მომსახურება ჩაანაცვლეს. ყველა მთგანს უკვე იმხელა ბრუნვა აქვს, რომ ბანკის შეთავაზება მათთვის მიმზიდველი არ არის. უფრო შეიძლება პატარა კომპანიები დაინტერესდნენ", - აღნიშნა "ბიზნეს-რეზონანსთან" საუბრისას გიორგი შვანგირაძემ.
სამშენებლო დარგის წამყვანი სპეციალისტის ვარაუდით, საბანკო კრედიტების ხელახლა გააქტიურება ფასზეც აისახება, რადგან რეგულაციების დაწესება მშენებლობის გაძვირებას გამოიწვევს.
,,ამჟამად სამშენებლო კომპანიას მყიდველი უხდის იმ ფასს, რაც ბინა რეალურად ღირს. შიდა განვადებით კლიენტების მოზიდვა ადვილდება და პირობებიც ორივე მხარისთვის მისაღებია. ბანკს თავისი ინტერესი აქვს. როცა ეს სესხები შეზღუდულად, მაგრამ მაინც იყო, მსუყე მოგებას აძლევდა სექტორს. ახლა ბანკების მოგება გაიზრდება, მაგრამ ბიზნესისთვის გაურკვეველი სიტუაციაა, ასე უცებ რატომ გაკეთდა ეს განცხადებები და რატომ სურთ სამშენებლო ბიზნესში ფეხის ჩადგმა. არ გამოვრიცხავ, საბოლოოდ უძრავი ქონების ფასმა მოიმატოს.
აკრძალვა ასე არ ხდება, იგი გაურკვევლობას და პროტესტსაც გამოიწვევს. მშენებლობა კერძო ბიზნესია და ნებისმიერ მომხმარებელთან მიდგომა ინდივიდუალურია. არგუმენტი, რომ არაკეთილსინდისიერი ბიზნესის პრევენცია მოხდება, ნაკლებად დამაჯერებელია", - დასძინა ,,ბიზნეს-რეზონანსთან" გიორგი შვანგირაძემ.
ეროვნული ბანკის ინფორმაციით, დეველოპერულ სექტორში შიდა განვადებების ფართო გამოყენება დაკავშირებულია კაპიტალის მოზიდვაზე არსებული შეზღუდვებით. მოქმედი წესებით, კომპანიებს, რომლებიც სააქციო კაპიტალის კონკრეტულ მოთხოვნებს ვერ აკმაყოფილებდნენ, ბანკებიდან დაფინანსების მიღება უჭირდათ, რის გამოც ისინი შიდა განვადებებით აფინანსებენ პროექტებს. დეველოპერული კომპანიების დაფინანსების ცვლილებით კი იმ კომპანიებს, რომელთაც პროექტები თითქმის დასრულებული აქვთ, მეტი წვდომა მიეცემათ საბანკო სესხებზე და ამ მხრივ მათი მხრიდან შიდა განვადებების გაცემა უნდა შემცირდეს.